Асаблівасці арганізацыі адукацыйнага працэсу ў летні аздараўленчы перыяд
Арганізацыя адукацыйнага працэсу ва ўстановах дашкольнай адукацыі ў летні перыяд ўключае аптымальнае чаргаванне спецыяльна арганізаванай і нерэгламентаванай дзейнасці выхаванцаў. Пры гэтым неабходна ўлічваць, што ў перыяд летняй аздараўленчай кампаніі павялічваецца час знаходжання выхаванцаў на свежым паветры, скарачаецца колькасць часу, адведзенага на правядзенне спецыяльна арганізаванай дзейнасці.
Змест адукацыі дзяцей у летні перыяд рэалізуецца ў партнёрскай дзейнасці дарослага з выхаванцамі, якая прадугледжвае:
уключанасць педагога ў дзейнасць нароўні з дзецьмі;
добраахвотнае далучэнне дзяцей да дзейнасці (без псіхічнага і дысцыплінарнага прымусу);
свабодныя зносіны і перамяшчэнне дзяцей у час дзейнасці;
адкрытае часовае завяршэнне дзейнасці (кожны працуе ў сваім тэмпе);
інтэграцыю мастацка-эстэтычнай і фізкультурна-аздараўленчай дзейнасці з іншымі відамі дзіцячай дзейнасці (пазнавальнай практычнай, зносінамі, гульнявой, працоўнай і інш.).
У перыяд летняга аздараўлення прыярытэтным з'яўляецца арганізацыя дзейнасці дзяцей фізкультурна-аздараўленчай і мастацка-эстэтычнай накіраванасці, якая ажыццяўляецца ў спецыяльна арганізаваных формах, рэгламентаваных тыпавым вучэбным планам дашкольнай адукацыі, па адпаведных адукацыйных абласцях («Фізічная культура», «Мастацтва») і нерэгламентаванай дзейнасці выхаванцаў, якая ўключае:
самастойную дзейнасць ва ўмовах створанай педагагічнымі работнікамі прадметна-развіццёвага адукацыйнага асяроддзя, якое забяспечвае кожнаму дзіцяці магчымасць выбраць дзейнасць па інтарэсах і якая дазваляе яму ўзаемадзейнічаць з аднагодкамі або дзейнічаць індывідуальна;
арганізаваную педагагічным работнікам дзейнасць дзяцей, накіраваную на рашэнне адукацыйных задач.
Фізкультурна-аздараўленчая праца ўключае:
ранішнюю гімнастыку;
фізкультурныя заняткі (гульнявога, сюжэтнага, тэматычнага выгляду);
рухомыя гульні і фізічныя практыкаванні на прагулцы;
актыўны адпачынак (фізкультурны вольны час, фізкультурныя святы, Дні здароўя);
самастойную рухальную дзейнасць;
загартоўванне.
Ранішняя гімнастыка праводзіцца штодня на паветры. У яе ўтрыманне з улікам узроставых асаблівасцяў выхаванцаў могуць быць уключаны:
комплекс агульнаразвіваючых практыкаванняў;
абгульванне сюжэту;
3-4 рухомыя гульні;
фізічныя практыкаванні з выкарыстаннем паласы перашкод, найпростых трэнажораў;
аздараўленчы бег на ўчастку;
элементы рытмічнай гімнастыкі, танцавальныя рухі, карагоды і інш.
У летні перыяд ствараюцца спрыяльныя ўмовы для рухальнай актыўнасці дзяцей і ўзмацнення аздараўленчага ўздзеяння фізічных практыкаванняў.
Фізкультурныя заняткі на паветры накіраваныя на:
павышэнне адаптыўных і функцыянальных магчымасцяў арганізма выхаванцаў на аснове комплекснага выкарыстання фізічных практыкаванняў, рухомых гульняў у спалучэнні з прыроднымі сродкамі аздараўлення (сонца, паветра, вада, кліматычныя ўмовы) і гігіенічнымі фактарамі (наяўнасць спартыўнага адзення і абутку, гігіена месцаў правядзення заняткаў і інш.);
пашырэнне рухальнага вопыту дзяцей; замацаванне і ўдасканаленне практыкаванняў у хадзьбе, бегу, скачках, лажанні, кіданні; развіццё фізічных якасцяў (сілы, хуткасці, спрыту, вынослівасці, гнуткасці); авалоданне элементамі спартыўных гульняў, тэхнікай спартыўных практыкаванняў за кошт аптымальнага і варыятыўнага прымянення прадметнага фізкультурна-развіццёвага асяроддзя, адэкватнага ўзросту і здольнасцям выхаванцаў.
Пры арганізацыі рухомых гульняў і фізічных практыкаванняў на прагулцы асаблівую ўвагу варта надаваць індывідуальнай рабоце з выхаванцамі. Падбор матэрыялу неабходна ажыццяўляць з улікам асаблівасцяў рухальнага развіцця дзяцей ранняга і дашкольнага ўзросту.
Актыўны адпачынак (фізкультурны вольны час, фізкультурныя святы, Дні здароўя) як форма калектыўнага, актыўнага адпачынку, комплексна вырашае аздараўленчыя, адукацыйныя і выхаваўчыя задачы, спрыяе развіццю ў дзяцей умення творча выкарыстоўваць рухальны вопыт ва ўмовах эмацыйных зносін з аднагодкамі, падахвочвае кожнае дзіця да максімальнай праявы сваіх здольнасцяў.
Тэматыка фізкультурна-масавых мерапрыемстваў на паветры павінна адлюстроўваць спецыфіку летняга аздараўлення.
Самастойная рухальная дзейнасць з'яўляецца адным з структурных кампанентаў рухальнага рэжыму ва ўстанове дашкольнай адукацыі. Менавіта ў гэтым відзе дзейнасці дзіця ў найбольшай ступені можа праявіць узровень сваіх рухальных, гульнявых, камунікатыўных уменняў. Самастойная рухальная дзейнасць узнікае па ініцыятыве дзіцяці і праходзіць пад наглядам дарослага, пры яго ўскосным кіраўніцтве. Для яе разнастайнасці ў перыяд летняга аздараўлення неабходна стварэнне наступных умоў:
уключэнне ў рэжым дня часу на самастойную рухальную дзейнасць (раніцай, пасля сняданку, на прагулках, пасля сну, у розных відах дзейнасці);
забеспячэнне неабходным спартыўным інвентаром (абсталяваннем) для выканання фізічных практыкаванняў на паветры;
прадастаўленне дастатковага месца для рухаў, выканання фізічных практыкаванняў;
індывідуалізацыя (дыферэнцыяцыя) фізічных практыкаванняў з улікам узроўняў (гіпер-рухомыя, маларухомыя, аптымальна рухомыя дзеці) і тыпаў рухальнай актыўнасці выхаванцаў.
Загартоўванне з'яўляецца важным сродкам умацавання здароўя выхаванцаў пры ўмове, што яно арганічна ўключана ў комплекс фізкультурна-аздараўленчых мерапрыемстваў і ўяўляе сабой пэўную сістэму, простую ў выкананні і якая адказвае індывідуальным асаблівасцям здароўя і развіцця дзяцей.
Метады загартоўвання неабходна ўключаць у рэжымныя працэсы, выкарыстоўваючы натуральныя прыродныя фактары (паветра, ваду, рассеяныя прамяні сонца):
штодзённыя аздараўленчыя прагулкі (не радзей двух раз у дзень агульнай працягласцю не менш за 3 ч 20 мін — 4 ч у залежнасці ад рэжыму ўстановы дашкольнай адукацыі);
шматразовае мыццё рук на працягу дня;
паласканне паражніны рота вадой пакаёвай тэмпературы пасля кожнага прыёму ежы;
дзённы (начны) сон пры адчыненых вокнах (пазбягаючы скразнякоў);
хада басанож на працягу дня: да і пасля сну, у любы час па жаданні дзяцей (ад 2-5 мін у групе першага ранняга ўзросту да 15-20 мін у старэйшай групе); па траве, пяску.
Мастацка-эстэтычная праца ўключае:
выяўленчую дзейнасць (маляванне, лепка, аплікацыя, канструяванне, дзіцячы дызайн);
музычную дзейнасць выхаванцаў;
азнаямленне з творамі мастацкай літаратуры і фальклору.
Выяўленчая дзейнасць выхаванцаў ўключае:
разгляданне твораў выяўленчага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, якія адлюстроўваюць прыгажосць гадовай прыроды;
правядзенне мастацка-дыдактычных гульняў, накіраваных на развіццё ў дзяцей уяўленняў аб форме, колеры;
эксперыментаванне з выяўленчымі, прыроднымі і дадатковымі матэрыяламі;
ўключэнне ў адукацыйны працэс творчых заданняў, якія спрыяюць развіццю творчага ўяўлення выхаванцаў (прыдумванне новых вобразаў, падбор каляровых спалучэнняў, дадатак раней створаных сюжэтаў з дапамогай разнастайных матэрыялаў і тэхнік, маляванне з натуры (дрэў, кветак), крэйдамі на асфальце, палачкамі на пяску);
засваенне нетрадыцыйных тэхнік малявання (граттаж, пальцавы жывапіс, монатыпія, пластылінаграфія, набрызг, флоротыпія, ніткаграфія і інш.);
лепка з гліны, пластыліну, салёнага цеста (аб'ёмныя выявы, дэкаратыўныя пласціны);
аплікацыйная дзейнасць (стварэнне плоскасных, полуаб’ёмных малюнкаў; аб'ёмных аплікацый ў тэхніцы папяровай пластыкі (з палос, пакамячанай паперы; аплікацый з элементамі фларыстыкі і інш.);
канструяванне тэхнічнае (з канструктыўнага матэрыялу, дэталяў канструктараў) і мастацкае (з паперы, кардона, прыроднага і дадатковага матэрыялаў);
дзіцячы дызайн: аранжыроўкі (букеты, карціны з раслін, Біжутэрыя са штучнага і прыроднага матэрыялу і інш.); дызайн адзення (праектаванне масак, галаўных убораў, касцюмаў для святаў і забаў); дэкаратыўна-прасторавы дызайн (інтэр'ер лялечнага кутка, стварэнне дэкаратыўных пано і інш.).
У летні аздараўленчы перыяд з мэтай стварэння эмацыйнага камфорту дзяцей мэтазгодным з'яўляецца:
уключэнне выяўленчай дзейнасці ў дзіцячыя святы;
правядзенне забаў, якія ўключаюць эксперыментаванне дзяцей з выяўленчымі і прыроднымі матэрыяламі, садзейнічаюць замацаванню уяўленняў аб відах, жанрах мастацтва, сродках мастацкай выразнасці, конкурсаў з рознымі намінацыямі;
арганізацыя творчых майстэрняў, займальных гульнятэк, гульняў з пяском.
У летні аздараўленчы перыяд пры арганізацыі музычнай дзейнасці выхаванцаў важным з'яўляецца:
выкарыстанне музыкі ў рэжымных момантах;
фонавае гучанне ўпадабаных дзецям вакальных і інструментальных твораў;
правядзенне музычна-дыдактычных гульняў і заданняў, музычных віктарын;
уключэнне ў адукацыйны працэс музычных твораў, якія ўвасабляюць "летнія" вобразы (А. Вівальдзі, П. і. Чайкоўскага і інш.);
сольнае і калектыўнае музіцыраванне;
самастойная музычная дзейнасць дзяцей (выкананне песень і танцаў, арганізацыя сюжэтна-ролевых гульняў з «музычнымі» сюжэтамі).
На прагулцы, экскурсіі можна арганізаваць музычныя гульні пад спевы, карагоды, музіцыраванне на самастойна вырабленых цацках-інструментах (шэйкеры з разнастайнымі напаўняльнікамі, міні-кастаньеты і барабанчыкі), з выкарыстаннем бытавых прадметаў (грабянец, вядзерца, шастаць папера і цэлафан); музычна-творчыя гульні, якія прадугледжваюць выкарыстанне «першаэлементаў» музыкі — воплескаў, прытопаў, пстрычак і да т.п., вакальныя і рухальныя імправізацыі, звязаныя з назіранымі з'явамі.
Віды музычных гульняў, якія выкарыстоўваюцца ў музычнай дзейнасці:
Камунікатыўныя музычныя гульні, гульні-танцы.
Музычныя гульні з спевам, карагоды.
Рухомыя музычныя гульні, змест якіх накіраваны на:
развіццё ўспрымання сродкаў музычнай выразнасці з дапамогай культуры руху;
фарміраванне асноўных рухальных уменняў і навыкаў, арыенціроўкі ў прасторы;
фарміраванне ўяўленняў аб музычнай форме, музычных жанрах, танцавальных рухах;
развіццё музычна-творчых здольнасцяў.
Гульні з музычнымі інструментамі.
Музычныя гульні-рэлаксацыі.
У летні аздараўленчы перыяд з мэтай стварэння эмацыйнага дабрабыту выхаванцаў мэтазгодным з'яўляецца правядзенне фальклорных святаў, забаў і іншых мерапрыемстваў.
У працы з дзецьмі дашкольнага ўзросту ў летні перыяд асаблівае значэнне мае далучэнне дзяцей да твораў мастацкай літаратуры і фальклору. Творы мастацкай літаратуры і фальклору, якія рэкамендаваны вучэбнай праграмай дашкольнай адукацыі, ўключаюцца ва ўсе рэжымныя працэсы і віды дзіцячай дзейнасці. Формы дзейнасці, у якой прымяняецца мастацкае слова, вызначаюцца педагагічнымі работнікамі з улікам умоў установы дашкольнай адукацыі і яго дзейнасці ў летні аздараўленчы перыяд.
Асаблівасці арганізацыі харчавання і пітнога рэжыму
У летні аздараўленчы перыяд важна забяспечыць сістэму мер, накіраваную на якасць арганізацыі рацыянальнага, збалансаванага харчавання, якое забяспечвае арганізм дзіцяці ўсімі неабходнымі яму харчовымі рэчывамі (бялкамі, тлушчамі, вугляводамі, вітамінамі, мінеральнымі солямі) і энергіяй. Для забеспячэння бяспекі харчавання выхаванцаў ва ўмовах функцыянавання розных формаў арганізацыі дашкольнай адукацыі неабходна надаваць увагу не толькі якасці прадуктаў, якія паступаюць на харчблок, але і ўмовам, тэрмінам іх захоўвання, захаванню патрабаванняў да тэхналогіі падрыхтоўкі гатовых страў, тэрмінаў прыдатнасці і ўмовам захоўвання гатовых страў.
Прыкладныя двухтыднёвыя рацыёны павінны распрацоўвацца з улікам сезоннасці. У летні перыяд перавага аддаецца свежай гародніне, садавіне, сокам.
З мэтай прафілактыкі недастатковасці вітамінаў і мінеральных рэчываў ва ўстановах дашкольнай адукацыі штодня праводзіцца С-вітамінізацыя дзённага або сутачнага рацыёну (супаў або напояў) з разліку колькасці аскарбінавай кіслаты на порцыю згодна ўстаноўленым Нормам харчавання.
С-вітамінізацыя дзённага або сутачнага рацыёну праводзіцца медыцынскім работнікам ці іншай упаўнаважанай асобай (шэф-повар, повар) у парадку, вызначаным патрабаваннямі прававых актаў. С-вітамінізацыя ўзвараў праводзіцца пасля іх астуджэння да тэмпературы + 12 ° C - + 15 ° C, перад раздачай ежы. Пры С-вітамінізацыі кісялёў аскарбінавую кіслату ўводзяць у крухмальную муку. У выпадку атрымання дзецьмі полівітамінных або вітамінна-мінеральных комплексаў С-вітамінізацыя дзённага або сутачнага рацыёну не праводзіцца, калі ўтрыманне вітаміна С у гэтых комплексах забяспечвае не менш за 80 % сутачнай патрэбы ў ім выхаванца. Падагрэў С-вітамінізаваных страў не дапускаецца.
Для арганізацыі якаснага рацыянальнага харчавання выхаванцаў неабходна:
забяспечыць энергетычную каштоўнасць сутачных рацыёнаў харчавання, адпаведных энергатратах дзяцей;
максімальна разнастаіць і збалансаваць рацыён па ўсіх замяняльных і незаменных харчовых фактарах, уключаючы бялкі і амінакіслоты, харчовыя тлушчы і тлустыя кіслоты, вітаміны, мінеральныя солі і мікраэлементы, а таксама мінорных кампаненты ежы (флаваноіды, нуклеатыды і інш.);
выкарыстоўваць тэхналагічную і кулінарную апрацоўку прадуктаў і страў, якая забяспечвае іх высокія смакавыя якасці і захаванасць зыходнай харчовай каштоўнасці;
улічваць індывідуальныя асаблівасці выхаванцаў (у тым ліку непераноснасць імі асобных прадуктаў і страў);
забяспечыць санітарна-гігіенічную бяспеку харчавання (выкананне адпаведных санітарных патрабаванняў да стану харчблока, прадуктаў харчавання, якія пастаўляюцца, іх транспартоўцы, захоўванні, падрыхтоўкі, раздачы страў і інш.).
У летні час асаблівую ўвагу неабходна надаць арганізацыі пітнога рэжыму, бо падчас спёкі патрэба ў вадкасці ў дзіцяці істотна павялічваецца. Для арганізацыі пітнога рэжыму выхаванцаў выкарыстоўваецца негазаваная пітная вада прамысловай вытворчасці, фасаваная ў ёмістасці, або кіпячоная, якая захоўваецца не больш за 6 гадзін.
Пітная вада павінна быць даступная дзіцяці на працягу ўсяго часу яго знаходжання ва ўстанове дашкольнай адукацыі. Пітная вада выносіцца на вуліцу, разліваецца ў аднаразовы посуд ці посуд індывідуальнага карыстання па просьбе дзяцей.
